Sleep Awake review - Een ervaring om wakker van te liggen

Wie het voorrecht heeft om elke avond jonge kinderen in slaap te krijgen, weet dat diens kroost er alles aan doet om dat zo lang mogelijk uit te stellen. Men verzint de meest ongelooflijke verhalen om maar te rechtvaardigen waarom slapen het laatste is wat men zou moeten doen en de kids trekken dan ook elk denkbaar tafereel uit de kast om wakker te blijven, terwijl papa en mama juist een moord zouden plegen voor acht heerlijke uurtjes slaap. Maar wat als die kinderen diep van binnen bewust zijn van iets omineus? Wat als slaap - hoe hard je deze ook nodig hebt - desastreuze consequenties blijkt te hebben? Dan zul je - net als je kinderen - inventief moeten worden om koste wat het kost wakker te blijven, ook wanneer dit de meest verontrustende neveneffecten met zich meebrengt. Neveneffecten die Sleep Awake op zeer creatieve wijze weet te presenteren.

You snooze, you lose

Sleep Awake’s protagoniste Katja is zich namelijk maar al te bewust van de vergaande gevolgen van slaap. Als bewoonster van de Crush - de laatste stad op aarde waar leven nog soort van mogelijk is - heeft ze eigenhandig van die gevolgen mogen proeven. Haar broertje Bo is ten prooi gevallen aan The Hush, een vreemd fenomeen waarbij mensen op onverklaarbare wijze verdwijnen zodra ze in slaap vallen en slechts een schim van zichzelf achterlaten. Katja’s vader is inmiddels ook uit de picture verdwenen, wat dan weer te wijten valt aan een cataclysmisch event dat The Swell wordt genoemd. Maar wat Katja’s vader nog wel heeft weten over te brengen is een deel van zijn onderzoek naar de Hush, welke Katja in staat stelt om die slaapcyclus oneindig te doorbreken.

Katja’s vader heeft namelijk ontdekt dat geluidsgolven zeer effectief zijn gebleken in het bestrijden van de Hush en dat het ontwikkelen van homeopathische oogdruppels de uitkomst vormt tegen de drang om in slaap te knikkeren. Dan is daar nog Amma, de enige overgebleven persoon in Katja’s ellendige leven in de Crush, maar tegelijkertijd ook een vorm van stress voor Katja. Om Amma niet ten prooi te laten vallen aan de Hush dient Katja het steeds verder in verval rakende Crush te doorkruisen om ook Amma van die druppels te voorzien. Die kruistocht door de Crush werpt namelijk diens eigen beproevingen op, vooral omdat iedereen op zijn eigen manier tracht om wakker te blijven, waarbij inhumane taferelen niet worden geschuwd.

Een psychedelische olievlek

Wat dat in Sleep Awake gameplay-technisch oplevert is een hoop gesneak en wat gepuzzel, waardoor deze titel moet worden gecategoriseerd als een story-driven walking sim. Geen actie, geen combat, geen dialoogopties. Gewoon lopen, sluipen en periodiek een omgevingspuzzel oplossen. Een walking sim als ieder ander, zou je kunnen concluderen. Maar Sleep Awake is anders. Het is uniek in zijn soort. Naast een walking sim is Sleep Awake namelijk ook een psychedelische ervaring. Een trip die je zintuigen bijna overbelast door surrealistische beelden op je af te werpen en je te bombarderen met informatie. Het is bijna alsof Sleep Awake is ontwikkeld om je te laten ervaren wat slaapgebrek met je doet. Het ontregelt, het verstoort je en het laat je afvragen wat je ervan moet denken en wat er zich nu precies afspeelt op je scherm.

Gedurende mijn vier uren in de Crush heb ik protagonist Katja zien worstelen met de realiteit, zelfs wanneer het niet meer duidelijk is of we nog over de realiteit spreken. Wanneer we niet in gevecht zijn met de gevolgen van slaaponthouding - waaronder hallucinaties en bezoekjes aan The Fathom (de staat tussen slaap en de dood) - moet Katja zich binden aan de duisternis om uit de handen van een militante groep genaamd DTM te blijven, welke geweld niet schuwt om eenieder die zich op straat begeeft, in te rekenen. Maar dat wordt dus steeds verder bemoeilijkt door de steeds verder verwaterde lijn tussen waanbeeld en realiteit, een fenomeen welke fenomenaal door ontwikkelaar EYES OUT wordt geportretteerd door in-engine beelden te vermengen met Full Motion Video en een psychedelische soundtrack.

Het deed mij - als rasechte boomer - terugdenken aan de tijd van trippy rock opera’s, waarbij je door de overdaad aan grafische aanvallen en een kakofonie aan geluidseffecten op een gegeven moment gewoon niet meer weet waar je naar aan het kijken bent. Toch is het juist deze disruptie die aantrekt in Sleep Awake. De momenten waarop Katja in relatieve rust verkeert, navigerend door de afbrokkelende Crush en volop pratend tegen zichzelf, zijn de mindere momenten in Sleep Awake - zij het nodig om je niet te laten doordraaien. Minder betekent hier overigens niet ondergeschikt aan. Zelfs wanneer Sleep Awake niet volop inzet op hallucinatie, wekt het indruk met diens uitstekende visuals en verontrustende lore. Toch zal eenieder veelal in de ban raken van de short-cut FMV-collages die optreden zodra Katja’s anti-slaap infusie op haar netvlies wordt gedruppeld, zich verspreidend als een olievlek van grafisch bombast.

The lore giveth, the lore taketh away

Het staat dus buiten kijf dat Sleep Awake een fenomenale poging doet tot het persifleren van door slaapgebrek opgewekte geestestoestanden, al levert dit en passant een probleem op. Na vier uur blootstelling aan Sleep Awake had ik het gevoel dat EYES OUT extreem veel vragen heeft willen beantwoorden, terwijl het tegelijkertijd een hele waslijst aan vragen toevoegt. Veel van de antwoorden op die vragen zullen wellicht verscholen liggen in menig document of collectible, welke her en der te vinden zijn wanneer men er naar op zoek gaat en ze ook daadwerkelijk leest. Maar ergens maakt Sleep Awake het zich misschien ook te moeilijk door zo veel lore in een korte game te frommelen. De Crush, de Hush, de Fathom, de Swell, facties als DTM en Pain Eaters (welke elkaar martelen om wakker te blijven), een entiteit genaamd Het, Katja’s esoterische achtergrond, et cetera. Het is gewoon allemaal veel om mentaal te verwerken in een korte tijd.

Het laat je met een beetje pech achter met meer vragen dan antwoorden, welke misschien in een sequel of DLC zullen worden behandeld gezien Sleep Awake’s einde behoorlijk zinspeelt op een vervolg. Toch zal het aan de tolerantie van de speler liggen of zo’n vervolg ooit zal verschijnen. Wie volledig in de ban van Sleep Awake’s esthetiek en mystiek weet te raken zal uiteindelijk snakken naar meer. Meer psychedelica, meer dystopie, meer lore. Maar wie niet de drang heeft om naar elk helder antwoord te moeten zoeken en meer verlangt naar een coherent verhaal zonder de hersenen al te hard te laten kraken, zal waarschijnlijk niet al te veel slaap verliezen aan Sleep Awake’s experiment.