Terugblik: SOMA - Breekt je brein

Tijdens de oktobermaand onderga ik een metamorfose. Tuurlijk heb ik altijd wel zin in een potje griezelen, maar tijdens de donkere wintermaanden komt dit donkere verlangen nog sterker in mij naar boven. Nu is het zo dat ik menig horrorgame verslonden heb en de monsters zelf heb doen beven. Ja, in Dead Space speel ik als dokter Bibber en in Resident Evil doe ik kickflips, terwijl ik zombies afslacht. Daarom vond ik het tijd om mij in een mentale nachtmerrie onder te dompelen. Ik ging eindelijk aan de slag met wellicht Frictional Games' beste werk: SOMA

Zet je aan het doemdenken

SOMA is nou niet bepaald een game die je makkelijk uitlegt en al zeker niet als je spoilers wilt ontwijken. Geen zorgen, die achterkantjes van raceauto’s ga je hier niet terugvinden. Ik ging namelijk ook zonder opzoekwerk SOMA in en dat is absoluut de beste manier om deze game te ervaren. SOMA heeft namelijk een narratief dat niet alleen goed is voor horrorgamestandaarden, maar het is simpelweg één van de beste sci-fi verhalen die je kunt tegenkomen in welk medium dan ook. Ja, hoe ga ik dat uitleggen zonder het te verklappen?

Kort antwoord: dat ga ik niet doen. We kunnen het wel hebben over de set-up van SOMA en de thema’s die deze titel behandelt. Je speelt als Simon Jarrett, je alledaagse breinbloedende boekverkoper die zichzelf heeft opgegeven voor een nieuwe experimentele behandeling. Wat foto’s en scans maken van je brein, that’s it. Echter na de behandeling wordt onze Simon wakker in Rapture. Oh nee, sorry we zijn niet in BioShock, maar op Pathos II – een onderwaterutopie, waar de pleuris zonder pardon is uitgebroken. De stijl heeft een toekomstige retro feeling die sterk doet denken aan Alien (1979) en ik voel mij helemaal thuis in die setting.

Het narratief van SOMA werkt goed, omdat er ontzettend veel mysterie aanwezig is. Wij weten net zoveel als Simon – oftewel helemaal niks. Wij ontrafelen met hem het verhaal. Waar is iedereen? Waar ben ik? En de belangrijkste vraag wordt zo gesteld: Wie ben ik? Wat ben ik? Waarom ben ik? Ja, lekker existentieel lopen wezen, terwijl we achternagezeten worden door Meerminman en Mosseljongen. Dit is echter SOMA’s grootste kracht. Het zet de speler aan het denken en absoluut niet op een pretentieuze manier. De vragen die gesteld worden, de thema’s die behandeld worden en de keuzes die de speler moet maken gaan jou definiëren als persoon. En deze trauma’s blijven in je hersenpan spoken, lang nadat je de game hebt weggelegd.

Enger wanneer je het weglegt

SOMA is een apart geval als we het hebben over horrorgames. Begrijp me niet verkeerd, het is absoluut één van de beste horrortitels die ik gespeeld heb en kan strijden om de nummer één positie met Amnesia: The Dark Descent als we het hebben over Frictional Games’ paradepaardje. Wat echter opvalt, is dat SOMA niet doodeng is. Sterker nog, de directe horror vond ik vrij mild. Ja, de monsters maken akelige geluiden en het sounddesign is weer echt uitmuntend, maar ik stond niet te trillen in mijn duikerslaarzen. Wat ik wel voelde? Onheil. Totale en schaamteloze onheil.

Je voelt je zo alleen als je door de wereld van SOMA banjert. Zelf de zeldzame vriendelijke gezichten die je tegenkomt, kunnen dit gevoel niet ontnemen. Het lijkt alsof er een sluier van depressie over de game hangt. Zelfs wanneer dingen volgens het plan gaan en alles oké lijkt te zijn, kwam ik niet van het gevoel af dat SOMA zich klaarmaakte voor het ergste. Er zijn weinig games die het gevoel van eenzaamheid zo uitstekend kunnen nabootsen als SOMA. De directe confrontatie is niet waar de échte horror in deze titel zit. Het gevoel dat je ontzettend klein bent en zo nietszeggend, dat is waar SOMA kampioen in is.

Frictional Love

Hm, ben je er nog? Wat? Je wilt wat horen over de daadwerkelijke gameplay? Als je de Amnesia-games gespeeld hebt, dan weet je ongeveer wat je te wachten staat. SOMA versimpelt het concept echter verder. Er is geen inventory waar je mee moet dealen en al zeker geen mentale gezondheidsmeter. Ondanks dat het vrij simplistisch is, weet het altijd de gang van zaken fris te houden. De gameplay bestaat uit exploratie, puzzels oplossen en niet je broek vol kakken, want in het water kan het monster je veel sneller ruiken.

Je bent erg weerloos tegenover de gedrochten die op je staan te wachten. Je kunt ze niet uitdagen voor een 1 op 1 gevecht, terwijl je ze bekogelt met emmers dankzij de fijne physics engine van Frictional. Het kan niet, ik heb het geprobeerd, okay? Het is echter wel ontzettend makkelijk om slimmer en rapper te zijn dan deze wezens. Stealth is vaak je beste optie en door simpelweg in een hoekje te zitten janken, kom je door zelfs de pittigste secties heen.

Indians believed that pictures could steal your soul

SOMA is de definitie en het hoogtepunt van een sci-fi thriller. De directe horror is wellicht niet het engste wat je ooit hebt meegemaakt, maar het geeft genoeg stof om over na te denken. Daar zijn nachtmerries van gemaakt. Het gevoel van eenzaamheid, van onheil en van simpelweg angst kunnen weinig games simuleren, maar Frictional Games bewijst heer en meester te zijn van hun vakgebied. SOMA is slim, sfeervol en weet je aan het denken te zetten tot je oren bloeden. Het breekt niet voor niets je brein.