Retrospectief: De PlayStation, Sony's eerste console

Het is bijna zo ver. De PlayStation 5 komt binnenkort naar onze huiskamers. De verwachtingen zijn hoog en zeer gespannen, maar het ziet er qua games en hardware goed uit. Het lijkt een mooie tijd te gaan worden voor de PlayStation fans. Ondanks het aankomende natte of koude weer worden we hopelijk deze winter warm gehouden door de nieuwe console. De reden dat ik verwacht de release van de PlayStation 5 een groot succes gaat worden, is omdat ze dit in het verleden al eerder met succes hebben gedaan. Zelfs toen ze eigenlijk nog helemaal geen ervaring hadden in het ontwikkelen van een console. Vandaar dat we in deze Retrospectief terug te kijken naar de PlayStation-console waar het allemaal mee begon.

Het PlayStation Experiment

Sony Computer Entertainment heeft in 1995 hun eerste console, de PlayStation of PSX (PlayStation Experiment), op de markt gebracht. Het was de vijfde generatie consoles en Sony moest het opnemen tegen de giganten Nintendo en SEGA met hun Nintendo 64 en de SEGA Saturn. De ontwikkeling van de PlayStation begon in eerste instantie in samenwerking met Nintendo, toen zij in het begin van de jaren ’90 een CD-ROM voor hun Super Famicom (SNES) wilde creëren die ze tijdelijk Play Station of SNES-CD noemden. Nintendo had al floppy disk technology om hun cartridges te ondersteunen en wilde dit uitbreiden. Na het tekenen van de overeenkomsten zijn Sony en Nintendo met de ontwikkeling van hun nieuwe apparaat begonnen.

De president van Nintendo Japan, Hiroshi Yamauchi, was uiteindelijk niet tevreden met het contract tussen Nintendo en Sony, omdat Nintendo teveel rechten verloor over hun eigen games. Achter de schermen maakt hij een deal met de concurrent en geheel onverwacht wordt tijdens de CES (Consumer Electronics Show) opeens door Howard Lincoln (CEO Nintendo USA) de samenwerking tussen hen en Philips aangekondigd in plaats van een deal met Sony. Een lullige actie van Nintendo, maar daardoor was de president van Sony Japan, Norio Ohga, nog meer gedreven om hun eigen console op de markt te brengen. Sony heeft nog even overwogen om met SEGA te gaan samenwerken alleen Tom Kalinske (CEO SEGA) was daarop tegen vanwege het gebrek aan ervaring aan Sony’s kant.

Dan doen we het zelf wel en beter

Na een korte heroverweging is besloten om met de opgedane ervaring van Nintendo en SEGA zelf een console te ontwikkelen. Kutaragi, een executive van Sony’s hardware engineering division, had de SPC-700 sound processor ontwikkeld die gebruikt werd voor de SNES. Hij werd hierdoor de protegé van Ohga en tijdens een vergadering over het PlayStation project onthult Kutaragi (The Father of the PlayStation) een nieuw CD-ROM systeem met bijzondere 3D polygon graphics. Door enige weerstand uit de vergaderzaal wordt het project ondergebracht bij Sony Music met een eigen budget. Dit was een cruciale zet, omdat het produceren van games op CD-ROM format vergelijkbaar is met het proces dat gebruikt wordt voor audio cd’s.

Sony had weinig ervaring met het ontwikkelen van een console en de daarvoor bestemde games. Ze zagen dat de concurrent (Atari Jaguar, 3DO) vaak ten onder ging vanwege gebrek aan ondersteuning van third-party ontwikkelaars. Ze kregen wel ondersteuning van de Japanse gameontwikkelaars zoals Namco en Konami, maar omdat ze zelf geen afdeling voor het ontwikkelen van games hadden, nam Sony in 1993 Psygnosis over. Ian Hetherington, de medeoprichter van Psygnosis, was teleurgesteld met de development kits voor de PlayStation, want ze waren duur om aan te schaffen en onhandig in gebruik. De hulp wordt ingeroepen van SN Systems die ervaring hadden met het ontwikkelen van development hardware. Ze hadden dit voorheen ook gedaan voor de Mega Drive en SNES. Ze produceren een gecondenseerde development kit die op een reguliere pc werkte. Hierdoor konden veel meer ontwikkelaars hun games voor de PlayStation maken en dit is een belangrijke reden voor de grote collectie van games.

Gamen met polygonen

De games die in eerste instantie beschikbaar waren toentertijd een geweldige stap vooruit. Titels zoals Battle Arena Toshinden, NBA JAM Tournament Edition, The Raiden Project, Rayman, Ridge Racer en Twisted Metal gaven de gamers een hele nieuwe ervaring door de 3D polygonen. Toen je voor het eerst Ridge Racer opstartte, kon je niet geloven dat de auto’s er zo gaaf uitzien en hoe realistisch de race overkomt. Met Battle Arena Toshinden kon je thuis één van de eerste fighting games spelen met personages van polygonen in een 3D-omgeving die ook nog een side-step hadden waardoor het bijna echt 3D leek. Als je het nu terugziet, schrik je je rot en valt de gameplay waarschijnlijk tegen, maar het was het begin van een nieuwe generatie en een nieuwe standaard. Je kon vanaf dit moment games spelen die je voorheen alleen in de arcadehallen kon spelen voor een gulden per game. Naarmate de ontwikkelaars meer ervaring kregen met het ontwikkelen van games werden de games ook steeds mooier en uitgebreider. En omdat er zoveel ontwikkelaars waren met toegang tot de PlayStation development kit was er voor iedere gamer op den duur wel een genre te vinden.

Ook speelde je veel in real-time samen met je vrienden, omdat online nog niet bestond en waren fighting games een goede optie. Zo heb ik aardig wat uren gestoken Street Fighter Alpha om de moves te masteren en genoten we van de fatalities in Mortal Kombat 3. We maakten ook kennis met nieuwe mascottes zoals Lara Croft van Tomb Raider, al heb ik alleen maar de remakes op de PlayStation 4 gespeeld. Crash van Crash Bandicoot die de platform veteranen af en toe het bloed onder de nagels vandaan haalde met verschrikkelijk moeilijke velden die in eerste instantie onmogelijk leken, was destijds leuk om te doen. Voor mij opende de wereld van zombies met Resident Evil. Deze game bracht een hele nieuwe ervaring, omdat je moet proberen te overleven in een huis met zombies en andere gedrochten door hen kapot te schieten en ondertussen puzzels moet oplossen. Je probeert er achter te komen wat er allemaal aan de hand is, terwijl het verhaal wordt begeleid door cutscenes met gesprokken stemmen. Dit was iets wat niet op de SNES en Mega Drive mogelijk was en de SEGA Saturn was in verhouding duur.

Teveel games om op te noemen

Ook werd er nieuwe wereld geopend voor games die al een voorganger in 2D hadden. Zo was Metal Gear Solid van Hideo Kojima ten opzichte van het origineel geheel veranderd, maar toch had het zijn roots uit de NES-periode niet verloren. Om het met Solid Snake op te nemen tegen Liquid Snake in een 3D-wereld was heel bijzonder. Door het rondsluipen in een vijandelijke omgeving, kiezen van het juiste wapen en de keuze om vijanden met stealth of grof geweld uit te schakelen maakten dit een geheel nieuwe ervaring. Hetzelfde geldt voor Grand Theft Auto 3 waar je voor het eerst echt door de stad rijdt en je slechte daden uitvoert. Je krijgt het gevoel alsof je in een film meespeelt, alleen neem jij de beslissingen. Final Fantasy VI is één van de beste JRPG’s op de SNES en de verwachtingen voor het vervolg waren hoog gespannen, totdat Sony aankondigde dat SquareSoft (nu Square Enix) met hen een exclusieve deal waren aangegaan (sorry, Nintendo). Final Fantasy VII was een groot succes vanwege het geweldige verhaal, de uitgebreide cutscenes van de summons en de prachtige vormgeving van de game. Als fan van JRPG’s was het een mooie tijd met Xenogears, Suikoden, Vandal Hearts, de Arc the Lad trilogie en Brave Fencer Musashi. Ik zit nog altijd te wachten op de remakes van deze games, omdat enkele van hen niet onderdoen aan Final Fantasy VII.

Dankzij het nieuwe format, de cd, hebben de ontwikkelaars veel meer ruimte tot hun beschikking dan de concurrenten met de cartridges hadden en was dat duidelijk te merken in grootte van de games, krachtige grafische capaciteiten, muziek in cd-kwaliteit en uitgebreide cutscenes met stemmen. Ook konden meer ontwikkelaars aan de slag met de PlayStation development kit waardoor meer games op de console uitkwamen dan bij de concurrenten. Veel games die op de PlayStation zijn uitgekomen, zijn voor veel gamers van nu herkenbaar, omdat een aantal game series nog steeds lopen of op de huidige generatie consoles is uitgekomen als remake of remaster. Dit geeft aan dat de gemaakte keuzes van Sony de goede waren, want de cijfers spreken voor zich. De instap van Sony in de console wereld is goed verlopen en de PlayStation was de eerste console met meer dan honderd miljoen verkochte consoles binnen tien jaar. Het gebruik van compact disks (cd’s) voor de PlayStation heeft ervoor gezorgd dat de gehele game industrie overging van cartridges naar cd’s. Tijdens zijn levensduur worden 7.918 games uitgebracht (1,639 in Europa) en totaal zijn er wereldwijd 962 miljoen games verkocht. Het was duidelijk dat een opvolger niet kon uitblijven, maar daar volgende keer meer over.

Laten we hopen dat de PlayStation 5 een vergelijkbare impact maakt en ons weer jaren voorziet van nieuwe game ervaringen, van prachtige games en natuurlijk van veel plezier.